fbpx
Nieuwsbrief

Schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste artikelen!

Schrijf beter, mooier en makkelijker met deze 10 handvatten voor tekst en taal

  • Published: 13/11/2020
  • Latest update: 06/01/2023

Zie jij op tegen het schrijven van teksten, worstel je met de D/T-regel, of wil je je teksten nóg beter maken? Makkelijker en beter teksten schrijven is niet zo moeilijk als het lijkt. 

Door deze tien tips ter harte te nemen kan iedereen met gemak goede teksten schrijven, zowel zwoegende leken als professionele copywriters. Zo wordt schrijven meer dan een verplichting en misschien zelfs wel een plezier.

Of je nu aan je spelling wilt werken, je zinsbouw of je tekststructuur, maak het leven een stuk makkelijker voor jezelf met deze handvatten.

De waarde van goed geschreven online teksten

Ik kan me goed voorstellen dat je je afvraagt waarom dat nou zo belangrijk is, goed schrijven. Voor veel mensen is het immers ruim voldoende als anderen kunnen begrijpen wat er staat, zelfs als het vol spel- en taalfouten staat. Maar onderschat niet hoe belangrijk goede copy is! Online teksten doen het een stuk beter als ze correct en aantrekkelijk geschreven zijn. Daarbij speelt zowel een menselijke factor als een technische factor een rol.

Goed schrijfwerk nodigt uit

In de eerste plaats nodigt een lekker geschreven tekst lezers uit om verder te lezen. Als ze soepel door je zinnen worden geleid, hoeven ze minder moeite te doen om verder te lezen. Dat zorgt ervoor dat meer mensen jouw tekst daadwerkelijk helemaal lezen, iets wat lang niet altijd gebeurt. En daar ligt natuurlijk wel de hoop van elke schrijver.

Zeker voor websites is dit belangrijk. Hoe langer mensen zich op je site bevinden, des te groter is de kans dat ze daar blijven, andere pagina’s bezoeken en misschien zelfs tot conversie overgaan (bijvoorbeeld een aankoop of inschrijving). Houd daarom rekening met je publiek door lezen een minder grote opgave te maken.

Google leest met je mee

De positie in de zoekresultaten is voor veel mensen terecht een belangrijk punt van aandacht. SEO (Search Engine Optimization) is een vakgebied dat continu in ontwikkeling is, omdat Google zijn zoekmachine voortdurend blijft ontwikkelen en verbeteren. Daarom is er meer belangrijk dan zoekwoorden en linkbuilding voor een hoge ranking. Ook de leesbaarheid van je tekst speelt een steeds grotere rol voor de zoekresultaten.

Google gaat namelijk alsmaar slimmer te werk bij het beoordelen van teksten. Relevantie van een tekst is slechts één factor, want de zoekmachine wil niet meer dat alleen lomp geschreven pagina’s propvol zoekwoorden bovenaan verschijnen. De leesbaarheid van zinnen en de overzichtelijkheid van de tekst worden door Google meegewogen voor de posities in de resultaten. Let er dus op dat je jouw tekst de aandacht geeft die hij verdient.

De tien handvatten

Nu je hopelijk beseft hoe belangrijk het is om goed te schrijven, ben je klaar om mijn handvatten aan te grijpen voor jouw teksten. Wees niet bang om te leren van je fouten; het doet hooguit heel even pijn.

1. Weet voor wie je schrijft

Een van de belangrijkste regels voor een copywriter is het kennen van je doelgroep. Weten wie je publiek is, is cruciaal voor een tekst die binnenkomt en effect heeft.

Ook als je geen copywriter bent, is het goed om je doelgroep te kennen. Wie is je lezer, hoe praat hij en wat wil hij van je horen. Als je niet weet voor wie je schrijft, heeft het geen zin om überhaupt aan een tekst te beginnen.

Voor bijvoorbeeld een advocatenkantoor wordt compleet ander taalgebruik verwacht (formeel, veel ingewikkelde vaktermen) dan voor een broodjeszaak. Met de verkeerde toon loop je het risico dat lezers je niet serieus nemen of dat wat je vertelt, niet overkomt.

Stel jezelf dus altijd drie vragen voor je begint met schrijven. Wie, Hoe en Wat. Voor wie schrijf je? Hoe spreek je ze aan? Wat willen ze van je horen (en eventueel waarom)?

Wanneer je op die vragen een antwoord hebt, kan je gaan nadenken over wat je gaat schrijven.

belangrijkste regels voor een copywriter is het kennen van je doelgroep
belangrijkste regels voor een copywriter is het kennen van je doelgroep

2. Breng structuur aan met een outline

Wat wil je schrijven en in welke volgorde? Tijdens je vooronderzoek naar het onderwerp van je tekst helpt het als je alvast een indeling maakt. Met een outline bedenk je naast je titel verschillende tussenkoppen die jou en je lezer meer structuur en overzicht geven.

Zeker bij langere teksten is dit een nuttige manier om je verhaal toe te spitsen in afzonderlijke hoofdstukken. Denk goed na over je onderwerp en bedenk wat je hier allemaal over kan schrijven, idealiter met behulp van een zoekwoordenonderzoek. Als je dat goed doet, kan je snel onderscheid maken tussen een aantal subonderwerpen.

Een kopje voor elk subonderwerp

Die subonderwerpen geef je elk een kopje, een H2-titel (de titel van je tekst is een H1-titel, vandaar). Lukt het je om binnen de subonderwerpen nog specifiekere onderwerpen te onderscheiden, dan kan je die een eigen, kleiner tussenkopje geven, een H3-titel. Ter illustratie: boven deze alinea zie je een H3-titel in actie en elk handvat is vervat in een H2-titel.

Wanneer je klaar bent met je outline, heb je een fraaie lijst met kopjes en bijbehorende onderwerpen. Als je het goed en uitgebreid genoeg hebt gedaan, is het schrijven van je tekst uiteindelijk bijna een invuloefening. Zo maak je het jezelf en je lezer stukken makkelijker.

hoe Breng je structuur aan met een outline?
hoe Breng je structuur aan met een outline?

3. Wees consequent in je tekst

Kies een lijn in je tekst en houd die aan. Spreek je je lezers aan met u? Pas dan op dat je niet halverwege begint te tutoyeren. Kan of kunt? Het kan allebei, maar let er wel op dat je ze niet door elkaar gebruikt. Gebruik je formeel taalgebruik? Zorg dan dat je hele tekst formeel is.

Onbewust kan je in een tekst verschillende stijlen hanteren, zeker als je er met wat tijd ertussen aan hebt gewerkt. In het slechtste geval signaleert een lezer dit en denkt hij daardoor negatief over je tekst en wat je probeert te vertellen of te verkopen. Maar in de meeste gevallen werkt dit door in het onbewuste van je lezers. Inconsistent taalgebruik voelt onrustig, onprofessioneel en leest niet lekker weg.

Lees daarom altijd je tekst eerst eens rustig door na afronden. Zo merk je snel of het één duidelijk verhaal is of verschillende afwijkende brokken. En het is nóg beter om je tekst door iemand anders te laten lezen, een vers paar ogen voor een second opinion (zie ook handvat 10).

consequent teksten schrijven
consequent teksten schrijven

4. Houd het simpel, houd het kort.

We kunnen natuurlijk niet allemaal een Ilja Leonard Pfeijffer of Arnon Grunberg zijn, die zinnen zo lang kunnen maken als ze zelf willen zonder dat dit ten koste gaat van de strekking van de zin en zonder dat lezers het overzicht verliezen, iets wat nogal eens gebeurt als zinnen nodeloos worden opgerekt door een schrijver, al dan niet met voldoende komma’s om zinsdelen op te delen.

Zoals de zin hierboven moet het dus niet. Maak het jezelf gemakkelijk als je bang bent te verzuipen in je eigen zinnen. Een korte zin leest niet alleen over het algemeen fijner, het schrijft vaak ook eenvoudiger. Door wat vaker een punt te zetten in plaats van komma, geef je jou en je lezers meer rust. Ga vooral je eigen teksten eens na als je klaar bent met schrijven. Zijn er te lange zinnen die een extra punt kunnen gebruiken?

Maximaal twee regels per zin

Mijn eigen stelregel voor de lengte van een zin is maximaal twee regels in een standaard Word lay-out, uitzonderingen daargelaten. Zo hoeven lezers minder moeite te doen om informatie op te nemen en haken ze minder snel af. Bovendien help je jezelf ermee. Hoofdzinnen schrijven namelijk een stuk makkelijker dan bijzinnen.

Kijk bijvoorbeeld eens hierboven naar de eerste en de tweede alinea van dit handvat. Waar de eerste alinea bestaat uit een enkele zin, heeft de tweede er maar liefst zes. In de meeste gevallen kan je een komma simpel vervangen door een punt. Ik zal hieronder laten zien hoe dat werkt in het geval van mijn eerste lange zin:

We kunnen natuurlijk niet allemaal een Ilja Leonard Pfeijffer of Arnon Grunberg zijn. Zij kunnen zinnen zo lang maken als ze zelf willen. Dat gaat niet ten koste van de strekking van de zin en lezers verliezen niet het overzicht. Nogal eens gebeurt dit als zinnen nodeloos worden opgerekt door een schrijver, al dan niet met voldoende komma’s om zinsdelen op te delen.

Zo schrijf je zinnen die niet afschrikken en waar je zelf minder lang over hoeft na te denken.

leren kort maar krachtig teksten schrijven
leren kort maar krachtig teksten schrijven

Blijf op de hoogte van het laatste nieuws

"*" geeft vereiste velden aan

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

5. Hoedt u voor ouderwets taalgebruik

Ouderwets taalgebruik komt vaker voor dan je misschien zou denken en de daders zijn ook vaak jonger dan je zou verwachten. Hier geldt: weet wat je wel kan zeggen en vooral wat je beter niet kan zeggen. Zo voorkom je dat je tekst oubollig wordt of vol ambtenarentaal staat.

Veel mensen hebben geen idee welke termen inmiddels als archaïsch gelden en welke nog eigentijds zijn. Zelfs archaïsch is als term behoorlijk archaïsch en lang niet iedereen weet wat het betekent. Daarom geef ik je hier een lijstje met termen die je beter kunt vermijden als je wilt dat jouw tekst serieus wordt genomen:

  • Welke. Deze kom je vaak tegen in quasi-officiële documenten. De term voelt stijf, formeel en (onterecht) deftig, vergelijkbaar met ‘chique’ mensen die prat gaan op ‘toilet’ in plaats van ‘wc’. Gebruik in plaats ervan ‘die’. Dat is beter, simpeler en moderner.
  • Alles beginnend met ‘des- of der-’. Desalniettemin, derhalve, desondanks, dergelijk, desbetreffend etc.
  • Echter*, indien, reeds, wellicht. Voor deze woorden geldt min of meer hetzelfde als voor ‘welke’, maar ze zijn in principe prima te gebruiken, zolang je het met mate doet en het past in de tekst.
  • Gebiedende wijs met -dt. Dit kom ik nog best vaak tegen als call-to-action: “Meldt u aan”, “Wordt lid”. Vooroorlogs taalgebruik dat door veel mensen ook als zodanig wordt opgevat. In de gebiedende wijs wordt uitgegaan van de stam van het werkwoord en -dt is daardoor geen optie. En twijfel je toch nog over d/t? Gebruik dan gewoon de tip van handvat nummer 7.
Hoedt u voor ouderwets taalgebruik
Hoedt u voor ouderwets taalgebruik

* Aan het gebruik van ‘echter’ zitten wel wat haken en ogen. Veel mensen gebruiken dit aan het begin van een zin: “Echter ben ik van mening…” Doe dat nooit! Niet alleen is het simpelweg fout (al bestaat hier voor sommigen onduidelijkheid over), het klinkt ook gemaakt interessant, vergelijkbaar met ‘als zijnde’. In de meeste gevallen moet ‘echter’ direct na de persoonsvorm komen te staan: “Ik ben echter van mening…” ‘Echter’ kan alleen aan het begin van een zin gevolgd door een komma en een hoofdzin: “Echter, ik ben van mening…”

6. Wees actiever!

Passief schrijven is een valkuil waar veel mensen gemakkelijk overheen kijken. Passieve zinnen zijn onpersoonlijk; er zit geen actie in. Het zijn gebeurtenissen zonder iemand die handelt. Toch zie je deze zinnen nog vaak voorbijkomen.

De lijdende vorm in een zin leest niet lekker. De zin “De handvatten voor tekst en taal zijn geschreven door Peter.” is omslachtiger dan de actieve zin “Peter heeft de handvatten voor tekst en taal geschreven.” Zolang je tekst niet een sterk literair karakter heeft, hebben actieve zinnen altijd de voorkeur. Die zijn duidelijker en duidelijkheid is een van je primaire doelen als schrijver.

Een andere manier waarop veel mensen onbedoeld passief schrijven is het onderwerp aan het einde van de zin plaatsen. In de vorige zin zie je hier een goed voorbeeld van. Het is niet fout, maar het leest vaak makkelijker en duidelijker als je het onderwerp vooropstelt. Maak er dus van: “Het onderwerp aan het einde van de zin plaatsen is een andere manier waarop veel mensen onbedoeld passief schrijven.” Daardoor is direct helder waar de zin om draait.

In sommige gevallen is een passieve zin beter:

  • De handeling is belangrijker dan wie de handeling verricht
  • Er is geen duidelijk aanwijsbaar onderwerp voor de handeling
  • Lijdende vormen laten de zin beter lopen
  • Actieve vormen zorgen voor onduidelijkheid over wat je bedoelt
Passief schrijven is een valkuil waar veel mensen gemakkelijk overheen kijken
Passief schrijven is een valkuil waar veel mensen gemakkelijk overheen kijken

Maak je zinnen stelliger

In het verlengde van actief schrijven ligt het directer schrijven van je zinnen. Dit houdt in dat je onnodig gebruik van ‘kunnen’ en andere termen om een mogelijkheid uit te drukken zoveel mogelijk weglaat. Hoe meer je hiervan gebruikt, des te zwakker en onzekerder je overkomt.

Straal meer zelfverzekerdheid uit door met stelligheid te schrijven. Te veel twijfels in je tekst zorgen alleen maar voor twijfels bij je lezers. Bijvoorbeeld of ze jouw tekst wel moeten lezen.

Laat je zinnen leven

Voor onze klanten schrijf ik nogal eens over auto’s. Nu kan ik absoluut genieten van een fraai ontworpen bolide en het ruig ronken van een motor, maar er ligt vaak herhaling of overmatig gebruik van technische terminologie op de loer bij het beschrijven van een auto.

Mijn oplossing hiervoor: laat de auto leven. Schrijf vanuit het perspectief van de auto, alsof het een ziel heeft en een lichaam. Maak van het voorwerp een onderwerp. In plaats van droge beschrijvingen is er opeens ruimte voor klinkende volzinnen, zoals “De ID.4 staat fier op zijn wielen en kijkt zelfverzekerd de wereld in, klaar voor een moderne toekomst.”

Op deze manier spreekt de tekst veel meer tot de verbeelding en dat is natuurlijk wat je wilt. Het leest veel prettiger en je brengt het object overtuigender aan de man dan het geval zou zijn met een simpele opsomming. Pas alleen op dat je hierin niet te ver doorslaat. Laat een fauteuil geen filosofische wijsheden verkondigen en zorg dat het functioneel blijft.

7. Neem een loopje met de d/t-regel

Voordat je denkt dat deze copywriter alle taalwetten aan zijn laars lapt, is enige uitleg op zijn plaats. De d/t-regel is een van de boemannen van de Nederlandse taal, een die gemakkelijk verkeerd wordt gehanteerd en ook net zo gemakkelijk zorgt voor ergernis en afkeuring bij veel lezers.

Je kan nog zo fraai en deskundig schrijven over een onderwerp, met verkeerd gebruik van d/t gooi je erg doeltreffend de glazen in van je eigen autoriteit. Maar hoe moet je nou zeker weten wanneer een werkwoord eindigt met een d of een t?

De ‘tool’ die ik hiervoor gebruik is even simpel als effectief: vervang het werkwoord met ‘lopen’. Bij het werkwoord ‘lopen’ is er nooit enige twijfel over d’s en t’s. Een ‘d’ zit er immers nooit in en een ‘t’ hoor je altijd. Dus schrijf je ‘jij wordt’ nou echt met -dt of toch alleen met -d? Maak er in je hoofd ‘jij loopt’ van en je weet het.

Dit kan je inzetten voor alle moeilijke werkwoorden die het Nederlands rijk is. Gebeurt het of gebeurd het? Het loopt, dus het gebeurt. Wat vind zij ervan? Zij loopt, dus zij vindt het zo beter. Al mijn vragen omtrent de d/t-regel beantwoordt ik dus op dezelfde manier.

(Ja, inderdaad. Het is ‘loop ik’, dus beantwoord ik.)

leer de d/t-regel
leer de d/t-regel

8. Wees niet bang om vragen te stellen over schrijven

Natuurlijk is mijn tip voor de d/t-regel lang niet genoeg om taal- en spelfouten helemaal te voorkomen. De Nederlandse taal zit vol met onduidelijke regels en gekke constructies. Daarom is het verstandig om bij taaltwijfels vragen te stellen.

Door simpelweg je vraag aan Google te stellen krijg je al snel het juiste antwoord van verschillende bronnen. Let erop dat je bron betrouwbaar is, maar in de meeste gevallen zet Google de resultaten met de meeste autoriteit bovenaan.

Deze drie websites zijn altijd een goed adres voor al je taalvragen.

OnzeTaal.nl is de officiële website van het Genootschap Onze Taal, ooit opgericht om de Nederlandse taal ‘puur’ te houden, maar tegenwoordig vooral een betrouwbare raadgever op het gebied van taal.

Taaladvies.net is een website van de Nederlandse Taalunie, het overkoepelend orgaan van de Nederlandse, Vlaamse en Surinaamse overheid voor gezamenlijk beleid op het gebied van de Nederlandse taal. De Taalunie zet zich in voor effectief en creatief gebruik van Nederlands voor iedereen.

Team Taaladvies (voorheen de Taaltelefoon) is de taaladviesdienst van de Vlaamse overheid. Hier vind je allerlei handige tips en krijg je een duidelijk antwoord op je taalvragen.

Online taaladvies is een nuttige hulp voor iedereen. Je hoeft absoluut geen dyslexie te hebben om er baat bij te hebben. Ik zoek zelf regelmatig advies over taalkwesties voor mijn teksten en hoe meer ik dit doe, hoe meer ik leer over de Nederlandse taal.

Voel je dus niet te groot om je vraag te stellen. Als meer mensen het zouden doen, zouden er heel wat minder taal- en spellingfouten worden gemaakt.

Wees niet bang om vragen te stellen over schrijven
Wees niet bang om vragen te stellen over schrijven

9. Interpunctie heeft een functie

Punt, komma, dubbele punt, puntkomma. Interpunctie kan je helpen om je tekst overzichtelijker en leesbaarder te maken, zoals ik ook in handvat 4 heb laten zien.

Voor het gebruik van komma’s zijn geen vaste regels en dat maakt het voor veel mensen maar een vervelend geval. Toch zijn er genoeg officieuze regels die inmiddels ingebakken zijn en het makkelijker voor je maken. De komma is je vriend, niet je vijand.

Houd altijd voor ogen dat een komma, net zoals andere leestekens, er vooral is om de lezer te helpen. Komma’s creëren duidelijke afscheidingen in een zin en vormen welkome rustpunten in lange zinnen. Hieronder geef ik je de meest voorkomende gevallen waarbij je wel of juist geen komma moet gebruiken.

Wel een komma:

  • Vóór en na uitbreidende bijzinnen: “De hond, die een onbedwingbare eetlust had, verorberde de volledige kaasplank.”
  •  Vóór en na bijstellingen: “De hond, een beagle, had een onbedwingbare eetlust.”
  • Tussen twee persoonsvormen: “Wat ik nu zie, overtreft al mijn verwachtingen.”
  • Bij opsommingen
  • Vóór voegwoorden als ‘hoewel’, ‘omdat’, ‘maar’: “Ik had een voldoende, hoewel ik niet had geleerd.”
  • Bij gelijkwaardige bijvoeglijke naamwoorden: “De dikke, kleine, hongerige hond at te veel.”
  • Op logische rustpunten in een lange zin. Lees de zin bij twijfel hardop en let op waar automatisch de pauze valt.

Niet een komma:

  • Vóór ‘en’
  • Vóór een beperkende bijzin: “De hond die een onbedwingbare eetlust heeft, at de volledige kaasplank en de andere hond niet.” (de komma hier is vanwege de twee persoonsvormen, niet vanwege de bijzin)
  • Na voegwoord ‘dat’: “Ik heb zoveel geschreven dat mijn hand verkrampt.”
Interpunctie heeft een functie
Interpunctie heeft een functie

N.B. Een puntkomma is weer een compleet ander verhaal. Je gebruikt een puntkomma eigenlijk alleen tussen twee hoofdzinnen die nauw verband met elkaar houden. Gebruik hem dus niet te vaak, want meestal is een punt, een komma of een dubbele punt beter.

10. Laat je tekst nalezen door een ander

Ben je klaar met schrijven en denk je dat je een goede tekst op papier hebt? Laat hem toch nog eerst door iemand anders lezen. Tikfouten en spelfouten sluipen onvermoed je zinnen binnen en een tweede paar ogen is onmisbaar om die eruit te halen.

Een getraind oog kan je bovendien helpen waar je zinsbouw niet lekker loopt, de structuur in je tekst niet logisch is of als je je punt niet helder weet over te brengen.

Ik controleer teksten van mijn collega’s en zij die van mij. De correcties en opmerkingen in je tekst helpen je niet alleen om kritischer te kijken naar hoe je zelf schrijft, maar je steekt er ook nog eens veel van op.

Laat je tekst nalezen door een ander
Laat je tekst nalezen door een ander

Meer grip op je schrijfsels

Houd deze tien handvatten voortaan met beide handen vast als je wat schrijft en doe er je voordeel mee. En blijf daarnaast nieuwsgierig en lees zelf veel voor creatieve inspiratie en andere manieren waarop je iets kan vertellen.

Blijf op de hoogte van de nieuwste copywriting trends

"*" geeft vereiste velden aan

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Of laat het over aan een professional

Heb je toch nog moeite met schrijven en heb je liever dat een professionele copywriter jouw online teksten voor zijn rekening neemt? Neem dan contact met ons op; we kijken graag hoe we je kunnen helpen. En voor verdere taalvragen kan je mij altijd mailen.

Neem contact op

Of laat het over aan een professional

Heb je toch nog moeite met schrijven en heb je liever dat een professionele copywriter jouw online teksten voor zijn rekening neemt? Neem dan contact met ons op; we kijken graag hoe we je kunnen helpen. En voor verdere taalvragen kan je mij altijd mailen.

Meer interessante artikelen

X